Στην εποχή της εικόνας και ειδικά της εικόνας μέσα από την οθόνη του υπολογιστή ή του smart phone, οι παραδοσιακοί κομματικοί μηχανισμοί και οι πρακτικές μοιάζουν στη συνείδηση ολοένα και περισσότερων ψηφοφόρων μάλλον ξεπερασμένοι.

Παρά το γεγονός ότι σήμερα έχουμε εύκολη πρόσβαση σε πληθώρα πληροφοριών, εντούτοις όλο και λιγότεροι ενημερωνόμαστε πραγματικά και σε βάθος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Κυριαρχεί η γρήγορη ενημέρωση την οποία πολλοί πλέον λαμβάνουμε, αντί από παραδοσιακά ΜΜΕ, μέσα από το χωνευτήρι ‒που ενίοτε μετατρέπεται σε παραμορφωτικό φακό‒ των Social Media. Ως αποτέλεσμα, με πολύ μεγαλύτερη ευκολία από ό,τι στο παρελθόν μπορεί να σκάσουν σαν φωτοβολίδα στην πολιτική σκηνή καινούργια πρόσωπα, που θα πετύχουν να αξιοποιήσουν σωστά την εικόνα τους και τις απεριόριστες δυνατότητες που προσφέρουν τα σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία και τα Social Media.

Δίχως αμφιβολία, η πορεία του Στέφανου Κασσελάκη στις εκλογές του ΣΥΡΙΖΑ είναι σημάδι των καιρών και μία ακόμη απόδειξη για τη σημασία της εικόνας στις μέρες μας. Βεβαίως θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα έχουν μεγαλύτερη παράδοση στη γρήγορη ανέλιξη πολιτικών προσώπων ή σχηματισμών από ό,τι εμείς στην Κύπρο. Ωστόσο το φαινόμενο Κασσελάκη, ο οποίος άγνωστος μεταξύ αγνώστων κατάφερε σε διάστημα μόλις ενός μήνα να κερδίσει την προεδρία ενός κόμματος του οποίου δεν ήταν καν μέλος, δεν παύει να είναι εντυπωσιακό και να χρήζει ιδιαίτερης ανάλυσης και ανάγνωσης. Πολύ περισσότερο που ο κ. Κασσελάκης κατάφερε να αναδειχθεί στην προεδρία ενός κόμματος με το συγκεκριμένο ιδεολογικό υπόβαθρο.

Στην Κύπρο συνήθως οι αλλαγές φθάνουν με σχετική καθυστέρηση, ωστόσο πήραμε και στη χώρα μας μια σαφή ένδειξη ως προς το πώς έχει μεταβληθεί η συμπεριφορά των ψηφοφόρων, με την εκλογή του ιδιαιτέρως δημοφιλούς Νίκου Χριστοδουλίδη στην Προεδρία της Δημοκρατίας τον περασμένο Φεβρουάριο. Θυμίζουμε ότι ο κ. Χριστοδουλίδης ήταν ο πρώτος ΠτΔ στην ιστορία της Δημοκρατίας ο οποίος κατάφερε να εκλεγεί χωρίς να έχει τη στήριξη ενός εκ των δύο μεγάλων κομμάτων και των πάλαι ποτέ πανίσχυρων μηχανισμών τους. Κυριολεκτικά, ο νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας κέρδισε τις εκλογές με τη δύναμη της εικόνας του.

Είναι σημαντικό να καταγραφεί ότι από επικοινωνιακής άποψης και ο Στέφανος Κασσελάκης, όπως ο Νίκος Χριστοδουλίδης κατά την προεκλογική περίοδο, έχοντας το πλεονέκτημα της ισχυρής εικόνας, κινήθηκε στη λογική της θετικής ατζέντας αποφεύγοντας τα αρνητικά σχόλια και επιθέσεις σε βάρος αντιπάλων του αλλά και τις σε βάθος πολιτικές συζητήσεις που θα δυσαρεστούσαν ενδεχομένως το πολυποίκιλο ακροατήριό του και έτσι κέρδισε κατά κράτος τους μηχανισμούς των αντιπάλων του.

Στην ισχυρή εικόνα της επένδυσε και η Αννίτα Δημητρίου, η οποία σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε να μπει στη Βουλή, να εκλεγεί πρόεδρος της Βουλής και ακολούθως πρόεδρος του Δημοκρατικού Συναγερμού.

Εικόνα και περιεχόμενο

Πολιτικοί παλαιάς κοπής εκφράζουν τη βεβαιότητα ότι «οι πολιτικοί του Instagram», όπως  απαξιωτικά τους αποκαλούν, δεν θα πάνε μακριά, αργά ή γρήγορα θα χάσουν την εκτίμηση της κοινωνία και θα δουν τον κύκλο τους να κλείνει. «Αφήστε στην άκρη τις δημοφιλίες και να βοηθήσουμε τους πολίτες» ήταν το χαρακτηριστικό σχόλιο του τέως προέδρου του Δημοκρατικού Συναγερμού Αβέρωφ Νεοφύτου.

Πολύ πιθανόν όσοι δεν συνειδητοποιήσουν ότι η ισχυρή εικόνα μπορεί να τους δώσει πρόσκαιρα εκλογικές νίκες, αλλά όχι διάρκεια, να δουν σύντομα την πορεία τους να ολοκληρώνεται. Η εικόνα είναι ισχυρό εφόδιο, αλλά στην πολιτική θα μετράει πάντα στο τέλος της ημέρας η ουσία. Εκεί κάνουν ταμείο οι πολιτικοί: Αν καταφέρουν να αγγίξουν τα προβλήματα της κοινωνίας, να δώσουν λύσεις και να αποφύγουν κακοτοπιές.

Εν ολίγοις, μπορεί τα Social Media να έχουν εκτοξεύει τη σημασία της εικόνας, ωστόσο ο πολιτικός στίβος είναι μαραθώνιος και όχι αγώνας 100 μέτρων. Νομοτελειακά όποιος μπαίνει στον πολιτικό στίβο, με όποιο τρόπο ή ταχύτητα και αν μπαίνει, στο τέλος θα κριθεί για τις πράξεις του, αφού γρήγορα η εικόνα ξεθωριάζει και θέλοντας και μη θα αποκαλυφθεί το περιεχόμενο πίσω από αυτήν.

Τα κόμματα στην εποχή του Instagram

Αν είναι κάτι που θα πρέπει να αξιολογηθεί και από τα παραδοσιακά κομματικά κάστρα είναι η ανάγκη της κοινωνίας να αναδειχθούν λύσεις πέραν των παραδοσιακών κομματικών, στοιχείο που αποτυπώνεται και στις έρευνες. Θυμίζουμε ότι και η πρώτη μετεκλογική δημοσκόπηση κοινής γνώμης, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 ημερών του Προέδρου Χριστοδουλίδη που διενήργησε η Pulse σε συνεργασία με τη ΓΝΩΡΑ και παρουσιάστηκε στο προηγούμενο τεύχος του Confidential, ανέδειξε τον σημαντικό ρόλο που θα διαδραματίσουν προσωπικότητες οι οποίες ξεπερνούν τις κομματικές γραμμές.

Όπως είναι γνωστό, στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές καταγράφηκε μείωση της επιρροής των παραδοσιακών κομμάτων και ειδικά των μεγαλύτερων κομμάτων, ως αποτέλεσμα της φθοράς τους λόγω συμμετοχής στη διακυβέρνηση ή εμπλοκής σε σκάνδαλα, ενώ στα αξιοσημείωτα ήταν η συρρίκνωση του ενδιάμεσου χώρου, η σταθεροποίηση του σημαντικού ποσοστού πολιτών που συνειδητά επιλέγουν την αποχή και η περαιτέρω ισχυροποίηση του ΕΛΑΜ.

Αυτή η τάση που αποτυπώθηκε στο αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών δείχνει να διατηρείται και να ενισχύεται. Η πρόθεση ψήφου σε πρόσφατη έρευνα της IMR και του Reporter κατέδειξε ότι το άθροισμα του ποσοστού των δύο μεγάλων κομμάτων τη δεδομένη χρονική στιγμή δεν ξεπερνά το 40% (χωρίς αναγωγή ψήφων), το ΕΛΑΜ εκτοξεύεται στην τρίτη θέση, με τον ενδιάμεσο χώρο να συνεχίζει την πορεία συρρίκνωσης, δείχνοντας να επηρεάζεται αρνητικά παρά να επωφελείται από τη συμμετοχή του στη διακυβέρνηση του τόπου.  Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάλογη εικόνα όσον αφορά την περαιτέρω ισχυροποίηση του ΕΛΑΜ αποτύπωσαν και άλλες έρευνες.

Είναι προφανές ότι τα κόμματα θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τον τρόπο λειτουργίας τους λαμβάνοντας υπόψη τις δραματικές αλλαγές που επέφερε η τεχνολογία στην καθημερινότητα και στη συμπεριφορά των ψηφοφόρων. Η επένδυση στην παραγωγή πολιτικής και η εστίαση στα πραγματικά προβλήματα των πολιτών είναι η ασφαλής επιλογή για τους παραδοσιακούς πολιτικούς σχηματισμούς, σε συνδυασμό με τον εκσυγχρονισμό του τρόπου λειτουργίας τους και επικοινωνίας τους με το κοινό, με περισσότερη αξιοποίηση των σύγχρονων μέσων και εργαλείων και την αναθεώρηση μεθόδων που δεν αποδίδουν στη σημερινή εποχή, στον βαθμό τουλάχιστον που αυτό συνέβαινε στο παρελθόν.

Tης Κατερίνας Ζορπά –  Senior Communication Consultant στη ΓΝΩΡΑ Σύμβουλοι Επικοινωνίας

Το άρθρο φιλοξενήθηκε στο 21ο τεύχος του ΓΝΩΡΑ Confidential.