Επιλέγω ένα λογοπαίγνιο για εισαγωγή όπως φαίνεται στον τίτλο, την αντικατάσταση των media με methia θέλοντας να υπογραμμίσω δύο πτυχές, αφενός το ότι τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) για πολλούς ανθρώπους έχουν δημιουργήσει μια μορφή εξάρτησης όπως η διαβόητη meth που πολλοί γνωρίσαμε στη δημοφιλή σειρά Breaking Bad και αφετέρου ότι η χρήση των ΜΚΔ μπορεί να δημιουργεί και μια γλυκιά μορφή μέθης, ιδιαίτερα όταν βλέπουμε αναρτήσεις που μας ευχαριστούν ή όταν αυτά που μοιραζόμαστε τυγχάνουν αποδοχής.
Φυσικά και δεν είναι άσπρο ή μαύρο η ενασχόλησή μας με τα ΜΚΔ ούτε και τίθεται ζήτημα εάν μας είναι χρήσιμα ή όχι. Είναι εδώ, είναι κομμάτι της πιο πρόσφατης τεχνολογικής επανάστασης του διαδικτύου, είναι οικουμενικά και δεν θα φύγουν παρά μόνο όταν αντικατασταθούν από κάτι άλλο. Συνεπώς το ενδιαφέρον είναι αλλού.
Πώς νιώσαμε όταν καταρρεύσαν μερικές από τις πιο δημοφιλείς πλατφόρμες έστω και για κάποιες ώρες; Έχει ενδιαφέρον στην αντίληψή μου ότι πιο εύκολα θα πει κανείς δημόσια ότι δεν τον επηρέασε καθόλου παρά ότι ένιωσε για λίγες ώρες το «τεχνοστερητικό» σύμπτωμα στο πετσί του. Κατανοητό.
Είναι όμως αναμενόμενο και το ότι, σε κάποιες ομάδες του πληθυσμού, η προσωρινή στέρηση πρόσβασης στα αγαπημένα ΜΚΔ ήταν μια δυσάρεστη εμπειρία. Ίσως και όμοια με τα στερητικά συμπτώματα ουσιών, καλή ώρα όπως γράφω πιο πάνω. Δεν είναι τυχαίο που ο διαδικτυακός εθισμός είναι μια πραγματικότητα για σημαντικά ποσοστά σε πολλές χώρες του κόσμου και δεν είναι τυχαίο που βγαίνουν ολοένα και περισσότερες έρευνες που καταδεικνύουν ότι η υπερβολική χρήση των ΜΚΔ επιφέρει ψυχοπαθολογική συμπτωματολογία, όπως για παράδειγμα έχει πρόσφατα διασυνδεθεί το Instagram με ψυχοπαθολογία σε νεαρά κορίτσια.
Χαριτολογώντας, αυτό το crash βρήκε ζευγάρια σε αμηχανία να βρουν κάτι να πουν μεταξύ τους, άλλους να βρίσκουν υποκατάστατα της «ουσίας» καταφεύγοντας στην «τουιτερίνη», άλλους να απελπίζονται γιατί τα ΜΚΔ ήταν η μοναδική ενασχόλησή τους, σε πιο σοβαρές εκδοχές όμως πολλοί επηρεάστηκαν οικονομικά και επαγγελματικά αφού οι επιχειρήσεις τους εξαρτώνται αποκλειστικά από αυτά.
Υπολογίζεται, αν το σκεφτεί κανείς, ότι η ημερήσια ενασχόλησή μας με τα ΜΚΔ είναι κάτι πιο πάνω από δύο ώρες. Αν και δεν είναι λίγος χρόνος, αν τον δεις μέσα στη σφαίρα του ελεύθερου χρόνου μας, μπορεί να είναι και παραπλανητικός γιατί η χρήση δεν είναι ένας στατικός αριθμός για όλους αλλά ένα φάσμα μέσα στο οποίο βρίσκει ο καθένας μας την τοποθεσία του. Άλλοι με ελάχιστες τιμές και άλλοι όμως με ακραία υπερβολικές. Και εδώ στο άκρο είναι που συναντάμε αυτό το τεχνοστερητικό που έγραψα πιο πριν. Όπως καλή ώρα και με τις ουσίες.
Όταν έπεσαν όλα λοιπόν, αξίζει να ρωτήσουμε ο καθένας τον εαυτό μας πώς νιώσαμε. Αν μας επηρέασε πολύ, αν μας έλειψε αφάνταστα, αν νιώσαμε ένα κενό, τότε ίσως είναι ώρα να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να ξανασκεφτούμε τη σχέση μας με την τεχνολογία. Αν απλά το γυρίσαμε σε Netflix και άλλα παρόμοια, όλα καλά.
Μέχρι το επόμενο crash. Ίδωμεν.

Tου Παναγιώτη Σταυρινίδη – Αναπληρωτή Καθηγητή στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου

Το άρθρο φιλοξενήθηκε στο 10ο τεύχος του ΓΝΩΡΑ Confidential.