Υπό κανονικές συνθήκες τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών και των Δημοτικών Εκλογών ελάχιστα ενδιαφέρουν ή καθορίζουν το πώς διαμορφώνεται το πολιτικό τοπίο.

Βρισκόμαστε όμως ενάμιση χρόνο μετά τις Προεδρικές Εκλογές. Μια εκλογική αναμέτρηση που γράφτηκε στην Ιστορία, αφού για πρώτη φορά κέρδισε υποψήφιος ο οποίος δεν υποστηριζόταν από τα δύο μεγάλα κόμματα, συντρίβοντας τους θεωρητικά πανίσχυρους μηχανισμούς τους. Με τον ΔΗΣΥ να μετράει ακόμα πληγές και τραύματα από την ήττα των Προεδρικών και το ΑΚΕΛ να αναζητεί μια νίκη μετά από πολλά χρόνια που θα λειτουργήσει ως ένεση αυτοπεποίθησης και θα το επαναφέρει σε θέση πρωταγωνιστή στην πολιτική σκηνή. Με τα κόμματα της συμπολίτευσης να μοιάζουν κουρασμένα άλογα, αδυνατώντας να κεφαλαιοποιήσουν την παρουσία τους στην κυβέρνηση. Με το ΕΛΑΜ να έρχεται με φόρα, με όχημα το μεταναστευτικό και αντισυστημική ρητορική. Και με το φαινόμενο των Influencers που δοκιμάζουν δυνάμεις πλέον και στην πολιτική σκηνή, να κάνουν επίδειξη likes και views, προκαλώντας αμηχανία στους παραδοσιακούς κομματικούς μηχανισμούς και πολιτικούς.

Ενόψει των εκλογών της 9^ης Ιουνίου τέσσερα βασικά ερωτήματα αναζητούν απάντηση:

• Το κυριότερο ερώτημα δεν είναι απλώς πώς θα διαμορφωθεί ο κομματικός χάρτης ή ποιοι θα επικρατήσουν στη μάχη των δημαρχιών, αλλά κατά πόσο θα ενισχυθεί στην κάλπη η τάση της αποστροφής των πολιτών απέναντι στο παραδοσιακό κομματικό σύστημα, όπως αποτυπώθηκε σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις και καταγράφηκε και στις δημοσκοπήσεις που διενεργήθηκαν ενόψει των Ευρωεκλογών.
• Το δεύτερο ερώτημα είναι η επίδοση του ΕΛΑΜ. Θα καταφέρει να αναρριχηθεί στην τρίτη θέση όπως δείχνουν οι έρευνες; Η εκλογή του πρώτου Κύπριου ακροδεξιού ευρωβουλευτή μοιάζει δεδομένη. Η πιθανότητα όμως να κλέψει το ΕΛΑΜ την τρίτη θέση που παραδοσιακά κατείχε το ΔΗΚΟ, μαζί και τον τίτλο του ρυθμιστή, προκαλεί πονοκέφαλο και στα υπόλοιπα κόμματα.
• Το τρίτο ερώτημα αφορά το πώς θα επενεργήσει το εκλογικό αποτέλεσμα στην κυβέρνηση. Ήδη, με μόλις ενάμιση χρόνο στο πηδάλιο, η εικόνα του Προέδρου της Δημοκρατίας και της κυβέρνησης έχουν υποστεί σημαντική φθορά ως αποτέλεσμα αστοχιών και λανθασμένων χειρισμών, αλλά και της αδυναμίας των κομμάτων που συμμετέχουν στην κυβέρνηση να τη στηρίξουν ουσιαστικά. Περαιτέρω αποδυνάμωση των ποσοστών του ΔΗΚΟ, της ΕΔΕΚ και της ΔΗΠΑ αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για την κυβέρνηση και τον Νίκο Χριστοδουλίδη προσωπικά, ο οποίος θα πρέπει να αναζητήσει με επιτυχία άλλα στηρίγματα αν θέλει να μην είναι Πρόεδρος μίας θητείας.
• Το τέταρτο ερώτημα αφορά το αποτέλεσμα της πρώτης απόπειρας influencer στην πολιτική σκηνή, και η απάντηση ίσως εξελιχθεί σε εφιάλτη για το πολιτικό σύστημα. Τι σημαίνει για το παραδοσιακό κομματικό σύστημα αν ένας μεμονωμένος υποψήφιος, όπως ο Φειδίας Παναγιώτου, μόνο με τη δύναμη των Social Media καταφέρει να γράψει ποσοστά στην κάλπη, ξεπερνώντας μάλιστα κάποια από τα κόμματα, όπως έδειξαν δημοσκοπήσεις στην τελική ευθεία; Χωρίς αμφιβολία ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα είναι η απόλυτη απαξίωση του πολιτικού συστήματος και κατά πάσα πιθανότητα και το θέμα συζήτησης μετά τις εκλογές.

Κυοφορούνται τεκτονικές αλλαγές;

Οι δημοσκοπήσεις προδιαγράφουν πραγματική μάχη ανάμεσα στον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ για την πρωτιά. Το ποσοστό που θα εξασφαλίσουν μαζί όμως, τα δύο μεγάλα κόμματα, μοιάζει για πρώτη φορά απείρως πιο σημαντικό από το ποιος θα καταλάβει τον τίτλο της πρώτης πολιτικής δύναμης.

Θυμίζουμε ότι στις τελευταίες Βουλευτικές Εκλογές του 2021 το άθροισμα του ποσοστού των δύο μεγάλων κομμάτων οριακά ξεπέρασε το ψυχολογικό φράγμα του 50%, ενώ στις Προεδρικές Εκλογές που ακολούθησαν οι δύο μεγάλοι είδαν να εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας χωρίς υποστήριξη μεγάλου κόμματος, γράφοντας ιστορία. Θα καταφέρουν ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ να κάνουν την αντεπίθεσή τους; Ή θα αποδυναμωθούν περαιτέρω οι δύο πόλοι αφήνοντας χώρο για νέα σχήματα και νέες ανατροπές στον κομματικό χάρτη; Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της πρωτιάς, αναμφίβολα, πιθανή απώλεια του τίτλου της πρώτης πολιτικής δύναμης στον ΔΗΣΥ ίσως ανοίξει νέο κύκλο εσωστρέφειας, με ανοικτό το ενδεχόμενο αμφισβήτησης της ηγεσίας. Στο ΑΚΕΛ από την άλλη αντιλαμβάνονται ότι έχουν μια χρυσή ευκαιρία να κατακτήσουν την πρωτιά, λόγω των εσωτερικών προβλημάτων του ΔΗΣΥ και της ψήφου των Τουρκοκυπρίων. «Αν όχι τώρα, πότε;», λένε μεταξύ τους τα κομματικά στελέχη.

Ζήτημα που απασχολεί το σύνολο των παραδοσιακών κομμάτων είναι η επίδοση του ΕΛΑΜ. Για πρώτη φορά φαίνεται πιθανή η αμφισβήτηση της κυριαρχίας του ΔΗΚΟ ως ρυθμιστή. Η Ακροδεξιά ανεβαίνει σε όλη την Ευρώπη τις τελευταίες δύο δεκαετίες με αντισυστημική ρητορική και εύηχα συνθήματα. Τα παραδοσιακά κόμματα στην Κύπρο, όπως και αλλού, απέτυχαν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο ΕΛΑΜ, παρόλο που το είδαν να έρχεται. Προφανώς και θα είναι μια τεκτονική αλλαγή για το πολιτικό σύστημα αν απωλέσει το ΔΗΚΟ τον τίτλο του ρυθμιστή.

Στις Ευρωεκλογές του 2019 η ΕΔΕΚ επένδυσε στον φόβο της Ακροδεξιάς και κατάφερε να εκλέξει ευρωβουλευτή. Αυτή τη φορά τα κόμματα δεν φαίνεται να πετυχαίνουν να φράξουν τον δρόμο προς το Ευρωκοινοβούλιο στον πρώτο ακροδεξιό Κύπριο ευρωβουλευτή. Μένει να διαφανεί αν απέδωσε η προσπάθεια του ΔΗΚΟ να κρατηθεί στην τρίτη θέση. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι στα αρχικά στάδια της παρουσίας του στην πολιτική σκηνή, το ΕΛΑΜ καταλάμβανε μεγαλύτερα ποσοστά στην κάλπη από ό,τι στις δημοσκοπήσεις. Στις τελευταίες αναμετρήσεις όμως το σκηνικό αντιστράφηκε, με το κόμμα να εμφανίζεται στις δημοσκοπήσεις με μεγαλύτερα ποσοστά, από ό,τι λαμβάνει τελικά στην κάλπη.

Ο άλλοτε ισχυρός ενδιάμεσος

Όχι πολλά χρόνια προηγουμένως, η συζήτηση ήταν κατά πόσο ο ενδιάμεσος χώρος μπορεί να λειτουργήσει ως τρίτος πόλος. Ενώ ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ πέτυχαν να εκλέξουν Πρόεδρο της Δημοκρατίας χωρίς τη βοήθεια μεγάλου κόμματος, απέτυχαν να κεφαλαιοποιήσουν αυτή την επιτυχία και να αποκομίσουν κέρδη από τη νίκη Χριστοδουλίδη, αλλά και από τη συμμετοχή τους στην κυβέρνηση. Περαιτέρω αποδυνάμωση των κομμάτων που τον υποστήριξαν ίσως υποχρεώσει τον Νίκο Χριστοδουλίδη να ανανεώσει την προσπάθεια προσέγγισης του ΔΗΣΥ, αν θέλει να έχει προοπτική δεύτερης προεδρικής θητείας. Ερωτήματα όμως εγείρονται και σε σχέση με το μέλλον του ΔΗΚΟ και της ΕΔΕΚ ειδικά, που δίνουν την εντύπωση ότι όσο απομακρύνονται χρονικά από τους ιστορικούς λόγους που οδήγησαν στην ίδρυσή τους, τόσο περισσότερο δυσκολεύονται να πείσουν για την αναγκαιότητα της ύπαρξής τους στην πολιτική σκηνή. Πάντως για τη ΔΗΠΑ, το νεότερο σχήμα του ενδιάμεσου χώρου, θα πρέπει να σημειωθεί ότι από ιδρύσεώς της φαίνεται να υποεκπροσωπείται στις δημοσκοπήσεις. Αν και αυτή τη φορά καταφέρει να πάει καλύτερα στην κάλπη από ό,τι στις έρευνες, θα στείλει μήνυμα ότι εδραιώνει την παρουσία της στην πολιτική σκηνή. Διαφορετικά και η ΔΗΠΑ θα μπει σε περιπέτειες.

Το φαινόμενο Φειδίας

Μπορεί ένας youtuber να κερδίσει από μόνος του τους κομματικούς μηχανισμούς, χωρίς μάλιστα να έχει παρουσιάσει κάποια πρόταση ή προεκλογικό πρόγραμμα; Ή μήπως ο Φειδίας Παναγιώτου θα είναι άλλη μία περίπτωση υποψηφίου που τα πήγε εξαιρετικά στις δημοσκοπήσεις, αλλά απέτυχε στην κάλπη, όπως για παράδειγμα η Άννα Θεολόγου στις Βουλευτικές Εκλογές;

Αν μόνο με τη δύναμη των Social Media και τη συνεπακόλουθη προβολή του από τα ΜΜΕ καταφέρει ο Φειδίας Παναγιώτου να καταγράψει αξιοσημείωτα ποσοστά, ή ακόμα και να κερδίσει παραδοσιακούς κομματικούς μηχανισμούς, όπως έδειξαν κάποιες έρευνες, θα δώσει ένα ισχυρό χαστούκι σε ολόκληρο το πολιτικό σύστημα. Επιτείνοντας την εικόνα της απαξίωσης της πολιτικής και των πολιτικών.

Tης Κατερίνας Ζορπά –  Senior Communication Consultant στη ΓΝΩΡΑ Σύμβουλοι Επικοινωνίας