Εκεί που η πολιτική κανονικότητα έδειχνε να επιστρέφει, εκατό ημέρες μετά τη διπλή εκλογική αναμέτρηση, η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου για απόλυση του Γενικού Ελεγκτή ήρθε να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά της πολιτικής επικαιρότητας προσθέτοντας άλλον έναν κρίκο στην αλυσίδα της απαξίωσης θεσμών, κομμάτων και πολιτικών προσώπων.

Τα κόμματα τοποθετήθηκαν γι’ αυτή την εξέλιξη, όμως το ερώτημα που ανακύπτει είναι εάν η όποια τοποθέτησή τους για το ζήτημα δημιουργεί αίσθηση, προσθέτει ή αφαιρεί στα ίδια, ή αν έχει πραγματικό αντίκτυπο, πέραν των κομματικών πυρήνων και του ολοένα και πιο μικρού κύκλου που ασχολείται και παρακολουθεί τα πολιτικά πράγματα της χώρας.

Χωρίς αμφιβολία, το εκλογικό σοκ της 9ης Ιουνίου έδωσε τροφή για παραδοχή, αναλύσεις και συζητήσεις όμως, όπως εκ των υστέρων φαίνεται, δεν στάθηκε ικανό να ανατρέψει το business as usual. Αν και οι γενικεύσεις και οι αναλογίες συνήθως δεν βοηθούν την πολιτική συζήτηση, είναι πρόδηλο ότι κάποια δεδομένα αγγίζουν οριζόντια το κομματικό σύστημα. Προφανώς σε κάθε κόμμα τα αίτια και οι προκλήσεις διαφέρουν. Η σταθερή όμως συρρίκνωση της δύναμης των παραδοσιακών κομμάτων σε πραγματικούς αριθμούς, σε συνδυασμό με την εκτόξευση της αποχής, αποτυπώνουν εμβληματικά το πολιτικό περιβάλλον.

• Η συνεχιζόμενη αδυναμία εξεύρεσης λύσεων στα καθημερινά προβλήματα (τιμές καυσίμων, ενοικίων, ύψος επιτοκίων, κυκλοφοριακό), τα σκάνδαλα στη δημόσια σφαίρα, η στασιμότητα σε κεφαλαιώδους σημασίας θέματα για τα οποία διαχρονικά δίνονταν υποσχέσεις, π.χ. Κυπριακό, ενεργειακά, δεν εντείνουν απλώς τον φαύλο κύκλο της απαξίωσης, αλλά δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για τιμωρητική ψήφο και νέες out of the box επιλογές. Ήδη, διάφοροι Social Media influencers εξήγγειλαν υποψηφιότητα για τις Βουλευτικές Εκλογές 2026.
• H προσπάθεια απαξίωσης του συμπτώματος Φειδίας φανερώνει άρνηση αποδοχής της πραγματικότητας. Το οξύμωρο είναι ότι αυτή η απαξίωση συνοδεύεται από απόπειρες διείσδυσης από τα ίδια τα κόμματα και τους πολιτικούς στο γήπεδο των TikTokers, τις περισσότερες φορές με κωμικοτραγικά αποτελέσματα. Ακόμη πιο οξύμωρη είναι η φήμη που κυκλοφορεί ότι κόμματα ήδη ξεκίνησαν να βολιδοσκοπούν Social Media influencers για μια θέση στο ψηφοδέλτιό τους.
• Τα κόμματα δείχνουν σήμερα εγκλωβισμένα σ’ έναν δικό τους μικρόκοσμο, κάπου μεταξύ γραφειοκρατίας και εσωκομματικών διαδικασιών, αλλά και σε ένα μοτίβο καταγγελτικού λόγου και ανούσιων αντιπαραθέσεων που μπορεί να ικανοποιούν μια μικρή μερίδα, όμως στη μεγάλη μάζα ενδιαφέρουν ολοένα και λιγότερους. Με εικόνα και ταυτότητα που πλέον δεν είναι ελκυστική για τους πολίτες, δείχνουν αποκολλημένα από τη βάση της κοινωνίας. Το 42% του εκλογικού σώματος γύρισε την πλάτη στις εκλογές, ενώ το 30% από όσους πήγαν να ψηφίσουν ψήφισε έναν νεαρό YouTuber και ένα ακροδεξιό κόμμα (το μοναδικό που εκλογικά ακολουθεί αντίθετη πορεία).
• Ακόμα και οι σπασμωδικές αντιδράσεις μετά την απόφαση του Ανωτάτου για παύση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη (άτυπο μπρα ντε φερ ΠτΔ-ΠτΒ, παρεμβάσεις Ζ. Κουλία, διαδήλωση ΑΚΕΛ έξω από το Προεδρικό, αποχώρηση ΕΔΕΚ από τη διαδήλωση, αναφορές ΔΗΣΥ για το σκάνδαλο της Δρομολαξιάς, ανάρτηση οικογενειακών στιγμών του προέδρου του ΔΗΚΟ από το Λονδίνο ενώ γινόταν χαμός στην Κύπρο, υπονοούμενα για «πιασμένους δικαστές» ενώ λίγες ώρες προηγουμένως η προσέγγιση ήταν «να πάει επιτέλους στο Ανώτατο να ξεκαθαρίσει» κ.ά.) είναι αποκαλυπτικές της αδυναμίας της πολιτικής ηγεσίας να διαχειριστεί με ψυχραιμία τις εξελίξεις.

Είναι συγκλίνουσα άποψη ότι τα αίτια του πολιτικού σεισμού της 9ης Ιουνίου κυοφορούνταν τουλάχιστον εδώ και μια δεκαετία. Όσο όμως οι όροι του παιγνιδιού παρέμεναν αναλλοίωτοι και καθορισμένοι από τους παραδοσιακούς παίκτες, δεν ίδρωνε τ’ αφτί κανενός. Στα τηλεοπτικά πάνελ κυριαρχούσαν αναφορές περί λήψης μηνυμάτων, αφουγκρασμού της κοινωνίας και αυτοκριτικής. Στις ιδιωτικές συζητήσεις, οι προσεγγίσεις κυμαίνονταν κάπου μεταξύ «ό,τι θέλουν ας κάμουν» και «όσο αυξάνεται η αποχή μάς συμφέρει».

Αυτό που φαίνεται να αλλάζει είναι το ότι η κοινωνική δυσαρέσκεια δείχνει να βρίσκει διεξόδους. Επικίνδυνες αλλά -για την ίδια την κοινωνία όπως φαίνεται- πιο ελκυστικές.

Εν κατακλείδι, η επαναξιολόγηση δομών και πρακτικών από πλευράς των κομμάτων είναι πλέον μονόδρομος καθότι ο στρουθοκαμηλισμός αποδεδειγμένα οδηγεί σε αργό θάνατο. Το ερώτημα είναι εάν μπορούν, ως φορείς πολιτικής εκπροσώπησης, να ανατρέψουν αυτή την κατάσταση.

Προτού απαντηθεί αυτό, θα πρέπει τα ίδια τα κόμματα να απαντήσουν μια σειρά από υπαρξιακής φύσεως ερωτήματα, σε σχέση με την ταυτότητα, τον προσανατολισμό και τον τρόπο λειτουργίας τους. Όπως επίσης για πιο πρακτικά ζητήματα, αλλά εξίσου θεμελιώδη, ως προς τη συμμετοχή, τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τη σύνθεση ψηφοδελτίων, την παραγωγή / άσκηση πολιτικής, την τεχνολογία και την επικοινωνία. Για το πόσο σχετικά είναι με την καθημερινότητα των πολιτών και για το αν μπορούν να εμπνεύσουν.

Με λίγα λόγια, πίσω στα βασικά.

Για την ώρα, η δυσπιστία είναι εμφανής και η επανασύνδεση με τους ψηφοφόρους και το απογοητευμένο τμήμα της κοινωνίας φαίνεται να είναι μακριά.

Toυ Χαράλαμπου Ρωσσίδη – Διευθυντή Επικοινωνίας στη ΓΝΩΡΑ Σύμβουλοι Επικοινωνίας