Τη σημαντική συρρίκνωση των πωλήσεων εφημερίδων στα περίπτερα αντισταθμίζει και με το παραπάνω η αύξηση των διαδικτυακών εκδόσεων

Μετατόπιση της αναγνωσιμότητας των εφημερίδων από τις έντυπες στις διαδικτυακές εκδόσεις καταδεικνύουν τα ευρήματα των σχετικών ερευνών τα τελευταία δέκα χρόνια (Ιανουάριος 2012 – Ιανουάριος 2022). Μάλιστα, παρά την κατακόρυφη πτώση των πωλήσεων των έντυπων εκδόσεων, η ανοδική πορεία που καταγράφει η αναγνωσιμότητα των διαδικτυακών εφημερίδων είναι τέτοια ώστε η συνολική αναγνωσιμότητα (έντυπη και διαδικτυακή) να παρουσιάζει αύξηση.
Τι δείχνουν όμως τα στατιστικά δεδομένα για τη μέση καθημερινή αναγνωσιμότητα των εφημερίδων; Σύμφωνα με τον Ολύμπιο Τουμάζου, εκτελεστικό πρόεδρο της RAI CONSULTANTS LTD, η οποία διενεργεί την έρευνα αναγνωσιμότητας στην Κύπρο, μέσα από την ανάλυση των στοιχείων την τελευταία δεκαετία, παρατηρείται:

• Πτώση στην αναγνωσιμότητα των έντυπων καθημερινών εφημερίδων από το 23% στο 8%.
• Σημαντική αύξηση της διαδικτυακής αναγνωσιμότητας από το 10% στο 40% και ως εκ τούτου αύξηση της συνολικής αναγνωσιμότητας από 34% σε 50%.

«Από το 2014 και έπειτα παρατηρούμε μια μετατόπιση της έντυπης στη διαδικτυακή αναγνωσιμότητα σε ό,τι αφορά τις εφημερίδες με καθημερινή κυκλοφορία» αναφέρει ο κ. Τουμάζου.
Αντίστοιχη εικόνα με τον ημερήσιο Τύπο παρουσιάζουν οι σαββατιάτικες και οι κυριακάτικες εφημερίδες. Ωστόσο, συγκριτικά με τον ημερήσιο Τύπο, η στροφή από την έντυπη στη διαδικτυακή αναγνωσιμότητα έγινε με καθυστέρηση περίπου πέντε χρόνων.
Σε ό,τι αφορά τον σαββατιάτικο Τύπο, όπως αναφέρει ο κ. Τουμάζου, πτώση καταγράφει η έντυπη αναγνωσιμότητα, ενώ άνοδο παρουσιάζει η διαδικτυακή. «Παρατηρούμε, όπως και στις καθημερινές εφημερίδες, μια μετατόπιση από την έντυπη στη διαδικτυακή αναγνωσιμότητα με καθυστέρηση πέντε χρόνων (2019). Αυτό οφείλεται (και είναι παράγοντας που επηρεάζει την αναγνωσιμότητα) στο γεγονός ότι οι εκδότες πήραν πρωτοβουλίες όπως την έκδοση περιοδικών και την προσφορά δώρων, πράγμα που καθυστέρησε για κάποια χρόνια την πτώση της έντυπης αναγνωσιμότητας».
Παρομοίως, και στις κυριακάτικες εφημερίδες παρατηρείται στροφή των αναγνωστών στις διαδικτυακές εκδόσεις.
Ο κ. Τουμάζου εκφράζει την ισχυρή πεποίθηση ότι η επιρροή του Τύπου στο κοινό έχει αυξηθεί για δύο λόγους:

1. Οι εφημερίδες ήταν και παραμένουν η αφετηρία για τις περισσότερες συζητήσεις στα άλλα παραδοσιακά Μέσα (ραδιόφωνο, τηλεόραση) και τα Social Media.
2. Παρατηρείται δημογραφική μετατόπιση της αναγνωσιμότητας: Ενώ παραδοσιακά οι εφημερίδες διαβάζονταν από άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, σήμερα έχει αυξηθεί η επιρροή της εφημερίδας και στις πιο μικρές ηλικίες – μέσω του διαδικτύου.

Παράγοντες που επηρεάζουν την αναγνωσιμότητα

Υπάρχουν, βέβαια, κάποιοι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν τη μέση συνολική αναγνωσιμότητα (έντυπη και διαδικτυακή). Ενδεικτική είναι η εμπειρία της πανδημίας COVID-19. Το 2020 και το 2021 καταγράφεται σταθεροποίηση στην έντυπη αναγνωσιμότητα και ήπια αύξηση στη διαδικτυακή. Από τις αρχές του 2022 ωστόσο παρατηρείται η τάση που επικρατεί τη δεκαετία – πτώση της έντυπης και άνοδος της διαδικτυακής. Οι εκλογές είναι επίσης παράγοντας που φαίνεται να επηρεάζει τη συνολική αναγνωσιμότητα. Τον Απρίλιο του 2022 η αναγνωσιμότητα των εφημερίδων παρουσιάζεται αυξημένη, ιδίως στις κομματικές εφημερίδες. «Όσο πλησιάζουν οι εκλογές θα παρατηρούμε αυτό το φαινόμενο να συμβαίνει όχι μόνο στις κομματικές εφημερίδες αλλά και σε αυτές που θα λαμβάνουν συγκεκριμένη κατεύθυνση», εκτιμά ο κ. Τουμάζου.

Η μεγάλη αδικία και τι πρέπει να γίνει

Η μεγάλη αδικία που πλήττει τις εφημερίδες, σύμφωνα με τον κ. Τουμάζου, έγκειται στο γεγονός ότι δεν αμείβονται για την τεράστια συνεισφορά τους στην καθημερινή διαβούλευση σε επίπεδο κοινωνίας, για τη δημιουργία ειδήσεων οι οποίες προσφέρουν έγκαιρη και σε βάθος ενημέρωση στους πολίτες και αποτελούν την αφετηρία συζητήσεων στα άλλα παραδοσιακά ΜΜΕ.
Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα και μέσα από την κατανομή των διαφημιστικών εξόδων – οι εφημερίδες έχουν καταντήσει ο φτωχός συγγενής. «Ορθά η κυβέρνηση χρηματοδοτεί με διάφορους τρόπους τον Τύπο παρά το γεγονός ότι αυτός δεν είναι ο πιο δόκιμος τρόπος καθώς ενέχει τον κίνδυνο έμμεσου ελέγχου από την εκάστοτε κυβέρνηση», αναφέρει ο κ. Τουμάζου. Για τον ίδιο, η λύση βρίσκεται στα ακόλουθα:

• Αναγνώριση από τους αναγνώστες της συνεισφοράς του Τύπου μέσα από μικρές διαδικτυακές συνδρομές όπως οι PDF εκδόσεις των εφημερίδων.
• Αξιοποίηση των ερευνών αναγνωσιμότητας από τους ίδιους τους εκδότες για να πείσουν τους διαφημιζόμενους, κάτι που δεν γίνεται σε μεγάλο βαθμό σήμερα.
• Συνειδητή προσπάθεια από όλους τους διαφημιζόμενους, κυρίως τους «μεγάλους», να αποδίδουν μέρος του budget στον Τύπο ως αναγνώριση της σημαντικής συνεισφοράς του αλλά και της βαρύτητας της εμπεριστατωμένης άποψης που εκφράζει.

Κλειδί αποτελεί και η παγκόσμια δημόσια συζήτηση σχετικά με το κατά πόσο τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και το διαδίκτυο γενικότερα πρέπει να πληρώνουν με κάποιο τρόπο για τη χρήση ειδήσεων και αρθρογραφίας από τον Τύπο.

Tης Μαρίνας Κουμάστα – Communication Consultant στη ΓΝΩΡΑ Σύμβουλοι Επικοινωνίας

Το άρθρο φιλοξενήθηκε στο 14ο τεύχος του ΓΝΩΡΑ Confidential.