Οι βουλευτικές εκλογές έχουν ήδη περάσει στην ιστορία. Το αποτέλεσμά τους ωστόσο διαμόρφωσε το περιβάλλον και το ισοζύγιο δυνάμεων ενόψει προεδρικών εκλογών, αναδιαμορφώνοντας, χωρίς όμως να αλλάζει ριζικά, τον κομματικό χάρτη. Το εκλογικό αποτέλεσμα επιβεβαίωσε ότι:

• σταθεροποιείται ένα σημαντικό ποσοστό πολιτών που αντιστοιχεί περίπου στο 35% του εκλογικού σώματος το οποίο επιλέγει συνειδητά την αποχή
• o διπολισμός έχει αποδυναμωθεί σημαντικά, όμως ο ΔΗΣΥ παραμένει κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού, εν αντιθέσει με το ΑΚΕΛ που δείχνει να μην έχει ξεπεράσει τις πληγές της διακυβέρνησής του
• ο λεγόμενος ενδιάμεσος χώρος έχει επίσης συρρικνωθεί, με το ΔΗΚΟ ειδικά να έχει απολέσει τον κεντρικό ρόλο του ως ρυθμιστής των εξελίξεων
• το ΕΛΑΜ εδραιώνεται και ισχυροποιεί συνεχώς την παρουσία του στην πολιτική σκηνή του τόπου, ενώ οι Οικολόγοι αν και μετρούν πλέον 20 χρόνια κοινοβουλευτικής παρουσίας δεν δείχνουν ακόμα έτοιμοι για το βήμα παραπάνω
• ευκαιριακοί σχηματισμοί που έκαναν την εμφάνισή τους και πέτυχαν τον στόχο της εισόδου στη Βουλή την τελευταία 20ετία έκαναν τον βραχύβιο κύκλο τους και πέρασαν στη λήθη σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Ιδιαίτερη συζήτηση έγινε μετά τις εκλογές για το φαινόμενο της αποχής που έφθασε στο 34,28%. Η μεγαλύτερη αποχή στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας καταγράφηκε στις πρώτες βουλευτικές εκλογές του 1960 (35,8%). Ούτε τότε ήταν η ψηφοφορία υποχρεωτική. Από τη στιγμή που ουσιαστικά καταργήθηκε η υποχρεωτική ψήφος, η αποχή προοδευτικά μεγαλώνει και είναι μια πραγματικότητα με την οποία θα πρέπει να μάθουν να ζουν τα κόμματα.

Η αποδυνάμωση των τριών πόλων

Το εκλογικό αποτέλεσμα επιβεβαίωσε τη μείωση της επιρροής των παραδοσιακών κομμάτων και ειδικά των δύο μεγαλύτερων στην κοινωνία. Ως αποτέλεσμα της φθοράς που υπέστησαν λόγω διακυβέρνησης ή της εμπλοκής τους σε σκάνδαλα, τα ποσοστά ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ μετά βίας ξεπέρασαν το 50%. Είκοσι χρόνια προηγουμένως το αντίστοιχο ποσοστό ήταν στο 68,71%. Στις βουλευτικές εκλογές του 2001 το ΑΚΕΛ είχε εξασφαλίσει τον τίτλο της πρώτης πολιτικής δύναμης με ποσοστό 34,71% και 142.647 ψήφους, ενώ ο ΔΗΣΥ είχε συγκεντρώσει ποσοστό 34% και 139.732 ψήφους. Στις βουλευτικές εκλογές του περασμένου Μάη ο ΔΗΣΥ εξασφάλισε 99.328 ψήφους, ενώ το ΑΚΕΛ περιορίστηκε στις 79.913.
Παρά τις απώλειες, στον ΔΗΣΥ πανηγύρισαν ως νικητές των βουλευτικών εκλογών και όχι άδικα αφού κατάφεραν να αντέξουν και να διατηρήσουν και τον τίτλο της κυρίαρχης πολιτικής δύναμης, ξεπερνώντας με μικρά τραύματα τη φθορά της οκταετούς διακυβέρνησης, την πανδημία και το σφυροκόπημα σύσσωμης της αντιπολίτευσης, την ώρα μάλιστα που ο βασικός αντίπαλος κατέρρεε. Σημαντική νίκη πέτυχε ο ΔΗΣΥ και με την εκλογή της Αννίτας Δημητρίου στην προεδρία της Βουλής, σε συνεργασία με ΔΗΠΑ και ΕΛΑΜ, με τον Αβέρωφ Νεοφύτου να απαντά με αυτόν τον τρόπο σε όσους εντός ΑΚΕΛ έβλεπαν απομόνωση του ΔΗΣΥ στη Βουλή. Χωρίς αμφιβολία ο ΔΗΣΥ παραμένει κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού, όμως την ίδια στιγμή είναι υποχρεωμένος να συνεχίσει να ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί επιδιώκοντας συναινέσεις και συνεργασίες για να εξασφαλίζει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ώστε να πορευτεί με τα λιγότερα δυνατά προβλήματα η κυβέρνηση Αναστασιάδη την επόμενη διετία. Το μεγαλύτερο κέρδος από τις εκλογές για τον ΔΗΣΥ είναι ότι αυτή τη στιγμή μοιάζει να παίζει σε πρωτάθλημα με βασικό αντίπαλο τον κακό εαυτό του. Και αυτό το στοιχείο τον τοποθετεί σε pole position στην κούρσα που ξεκίνησε από το βράδυ της 30ής Μαΐου για τις προεδρικές εκλογές του 2023.
Πάντως σε επίπεδο κυβέρνησης, παρά τις μεγάλες προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν γύρω από τον ανασχηματισμό, δεν έγινε κατορθωτό να κερδηθεί το στοίχημα των συμμαχιών. Αντίθετα, η διαδικασία του ανασχηματισμού επισκιάστηκε από τη θορυβώδη έξοδο της Έμιλυς Γιολίτη αλλά και τις διαρροές περί πισώπλατων μαχαιριών στον Λόφο.

Χωράει νέο σχήμα στην Αριστερά;

Το ΑΚΕΛ ήταν ο μεγάλος ηττημένος, μετρώντας σοβαρές ζημιές από την εκλογική διαδικασία. Σημαντικό πλήγμα ήταν και ο τρόπος με τον οποίο χάθηκε η προεδρία της Βουλής, με το κόμμα της Αριστεράς και την ηγεσία του να δείχνουν ανήμποροι να απαντήσουν στις κινήσεις τακτικής της ηγεσίας του ΔΗΣΥ και να κτίσουν γέφυρες με τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης, με ό,τι αυτό σημαίνει ενόψει προεδρικών εκλογών.
Το κόμμα της Αριστεράς βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση τα τελευταία έντεκα χρόνια, μη μπορώντας να διαχειριστεί τα σοβαρά τραύματα που άφησε η πενταετής παρουσία του στη διακυβέρνηση του τόπου, ενώ δείχνει να αντιμετωπίζει και σοβαρή κρίση ταυτότητας με τα στελέχη του να αδυνατούν να απαντήσουν ευθέως στο ερώτημα πού στέκει ιδεολογικά το ΑΚΕΛ. Αν είναι κομουνιστικό, εργατικό ή κεντροαριστερό κόμμα. Το πλέον ανησυχητικό είναι ότι το ΑΚΕΛ βλέπει τα ποσοστά του να υποχωρούν διαρκώς χωρίς να έχει κάνει την εμφάνισή του άλλος πολιτικός σχηματισμός στον χώρο της Αριστεράς. Το εκλογικό αποτέλεσμα σπρώχνει το ΑΚΕΛ σε μια διαδικασία ενδοσκόπησης για όσα πρέπει να αλλάξουν στο κόμμα, ενώ ενθαρρύνει δελφίνους και αναζωπυρώνει τη συζήτηση για την πιθανότητα ενός νέου σχήματος στον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς. Αναμένεται πλέον με ενδιαφέρον τι αλλαγές θα προκύψουν από το συνέδριο του ΑΚΕΛ και κυρίως αν θα αποτολμήσει κάποιος νέος σχηματισμός να βγει… εξ αριστερών στο ΑΚΕΛ το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Το ποιος θα οδηγήσει το ΑΚΕΛ στη μετά τον Άντρο Κυπριανού εποχή θεωρείται καθοριστικό στοιχείο και για την προσέγγιση που θα ακολουθήσει το ΑΚΕΛ στην πορεία προς τις προεδρικές εκλογές.

Λαβωμένος και ο λεγόμενος ενδιάμεσος χώρος

Το ΔΗΚΟ εξασφάλισε 9 έδρες στη Βουλή, ωστόσο απώλεσε ποσοστά, τις περισσότερες ψήφους από κάθε άλλο κόμμα, καθώς και τον τίτλο του ρυθμιστή των εξελίξεων, τον οποίο μοιράζεται πλέον με άλλα κόμματα. Η συνεργασία με το ΔΗΚΟ δεν διασφαλίζει σε οποιοδήποτε από τα δύο μεγάλα κόμματα, είτε την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, είτε τον σχηματισμό πλειοψηφίας στη Βουλή. Το ΔΗΚΟ υποτίμησε τη δύναμη των δυσαρεστημένων ψηφοφόρων του, που έστειλαν τη ΔΗΠΑ στη Βουλή δικαιωμένη, με αξιοσημείωτο ποσοστό και τέσσερις βουλευτές, κερδίζοντας και η ίδια ρυθμιστικό ρόλο στις εξελίξεις, ενώ πλήρωσε και την ιδιαίτερα επιθετική τακτική που επέλεξε να ακολουθήσει στην προεκλογική εκστρατεία. Ηττημένο βγήκε το ΔΗΚΟ και από τη μάχη για την προεδρία της Βουλής με τον Νικόλα Παπαδόπουλο να μην βρίσκει κώδικες επικοινωνίας με το ΑΚΕΛ.
Έχασε την τέταρτη θέση αλλά επιβίωσε η ΕΔΕΚ
H ΕΔΕΚ κατάφερε να επιβιώσει στην κάλπη, ωστόσο έχασε για πρώτη φορά τον τίτλο της τέταρτης δύναμης. Το ότι ανέβασε ανεπαίσθητα τα ποσοστά της οφείλεται στην απορρόφηση στελεχών και μόλις των μισών ψηφοφόρων της Συμμαχίας Πολιτών, η οποία έγραψε τους τίτλους του τέλους της αυθύπαρκτης πολιτικής της παρουσίας. Ενδιαφέρουσα κίνηση τακτικής ήταν η στήριξη που προσέφερε η ΕΔΕΚ στον Νικόλα Παπαδόπουλο στη μάχη για την προεδρία της Βουλής. Ο Μαρίνος Σιζόπουλος έκανε βήμα επαναπροσέγγισης μετά από μια περίοδο ψυχρότητας στις σχέσεις των ηγεσιών των δύο κομμάτων.

Φαινόμενο το ΕΛΑΜ

Το ΕΛΑΜ ήταν το πλέον ενισχυμένο κόμμα από τις βουλευτικές εκλογές. Ιδρύθηκε το 2008 και δοκίμασε για πρώτη φορά δυνάμεις στις ευρωεκλογές του 2009, οπότε έλαβε 663 ψήφους ή ποσοστό 0,22%. Δώδεκα χρόνια αργότερα, στις βουλευτικές εκλογές της 30ής Μαΐου το ΕΛΑΜ έλαβε 24.022 ψήφους και ποσοστό 6,1%. Παρά το γεγονός ότι δεν πέτυχε να εξασφαλίσει ποσοστό 7,2% που θα του επέτρεπε να διεκδικήσει έδρες στην τρίτη κατανομή, μια εξέλιξη που θα ανέτρεπε δραματικά το ισοζύγιο δυνάμεων στη Βουλή, η πορεία του σε διάστημα 12 χρόνων είναι εντυπωσιακή. Φαίνεται να έχει διαμορφώσει ένα κοινό που το ακολουθεί πιστά ανεξαρτήτως της φύσεως των εκλογών, χωρίς να λειτουργεί στην περίπτωσή του η λογική της χαμένης ψήφου:

• Ευρωεκλογές 2009: 0,22% (663 ψήφοι)
• Βουλευτικές εκλογές 2011: 1,08% (4.354 ψήφοι)
• Ευρωεκλογές 2014: 2,69% (6.957 ψήφοι)
• Βουλευτικές εκλογές του 2016: 3,71% (13.041 ψήφοι)
• Προεδρικές εκλογές 2018: (υποψηφιότητα Χρίστου Χρίστου) 5,65% (21.846 ψήφοι)
• Ευρωεκλογές 2019: 8,25% (23.167 ψήφοι).

Σημαντικό κέρδος ήταν για το ΕΛΑΜ και η εξασφάλιση προεδρίας κοινοβουλευτικής επιτροπής, εξαργυρώνοντας με αυτόν τον τρόπο τη θετική του ψήφο στην υποψηφιότητα της Αννίτας Δημητρίου για την προεδρία της Βουλής. Για μία ακόμη φορά το «αντισυστημικό» ΕΛΑΜ έδωσε στήριγμα στο κυβερνητικό στρατόπεδο σε μια κρίσιμη στιγμή, στοιχείο που αργά ή γρήγορα ίσως υποχρεωθεί να εξηγήσει στο κοινό που το ακολουθεί.
Οικολόγοι: Μια ανώδυνη επιλογή διαμαρτυρίας
Αξιοσημείωτη πορεία κατέγραψαν στις βουλευτικές εκλογές και οι Οικολόγοι. Μπορεί να μην πέτυχαν τα υψηλά ποσοστά που τους έδιναν οι δημοσκοπήσεις και να ξεφούσκωσαν τελικά στην κάλπη, ωστόσο κατάφεραν να διατηρηθούν σε ποσοστό πέραν του 4%, αυξάνοντας μάλιστα τον αριθμό των εδρών τους. Οι Οικολόγοι έχουν εδραιωθεί από το 2001 ως κοινοβουλευτικό κόμμα, όμως δεν έχουν κτίσει ακόμη κοινό που τους ακολουθεί πιστά. Φαίνεται να λειτουργούν περισσότερο με όρους κινήματος, παρά πολιτικού κόμματος. Εκείνο που φαίνεται ότι έχουν πετύχει είναι να λειτουργούν διαχρονικά ως μια ανώδυνη επιλογή διαμαρτυρίας για κάθε ψηφοφόρο ανεξαρτήτως ιδεολογικής προέλευσης.

Tης Κατερίνας Ζορμπά – Senior Communication Consultant στη ΓΝΩΡΑ Σύμβουλοι Επικοινωνίας

Το άρθρο φιλοξενήθηκε στο 9ο τεύχος του ΓΝΩΡΑ Confidential.