Στο επίκεντρο του διεθνούς Τύπου βρέθηκε τις τελευταίες βδομάδες βίντεο που δείχνει τη Φινλανδή πρωθυπουργό Σάνα Μάριν να διασκεδάζει σε πάρτι, με αρκετά εύλογα ερωτήματα να ανακύπτουν στον απόηχο του σάλου που προκλήθηκε. Είναι δικαιολογημένες οι αντιδράσεις; Μήπως ξεπέρασε τα όρια; Θα υπήρχαν αντιδράσεις στην Κύπρο για αντίστοιχο βίντεο με πρωταγωνιστή πολιτικό; Υπάρχουν όρια μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας ζωής δημοσίων προσώπων όπως οι πολιτικοί;

Όπως αναμενόταν, η αντιπολίτευση προσπάθησε να αποκομίσει πολιτικό όφελος από το γεγονός, ώστε να πλήξει την εικόνα και τη φήμη της πρωθυπουργού (δεν δίστασε να μιλήσει ακόμη και για χρήση ναρκωτικών). Μιας πρωθυπουργού η οποία, στη μέχρι τώρα πορεία της, δείχνει να απορρίπτει τον παραδοσιακό καθωσπρεπισμό και την κοινωνική συμβατικότητα, στοιχεία που συνήθως περιβάλλουν την κοινωνική και προσωπική ζωή των πολιτικών ηγετών.

Αν και η πυξίδα των αντιδράσεων προφανώς άπτεται του ηθικού και αξιακού πλαισίου που ασπάζεται ο καθένας και η καθεμιά, η απάντηση της Μάριν ήταν σαφής: «Οι πολιτικοί είναι ελεύθεροι άνθρωποι και όπως όλοι μας έχουν προσωπικές και ιδιωτικές στιγμές. Δικαιούνται να διασκεδάσουν, να τραγουδήσουν και να χορέψουν». Η Μάριν δεν κρύφτηκε. Απέφυγε τον στρουθοκαμηλισμό. Βγήκε μπροστά, υπερασπίστηκε τον εαυτό της, ενώ προκειμένου να διαλύσει κάθε υποψία υποβλήθηκε σε τεστ ανίχνευσης ναρκωτικών το οποίο βγήκε αρνητικό.

Πάντως, φαίνεται να συγκλίνουν οι απόψεις πολιτικών αναλυτών στο ότι όρια υπάρχουν για όλους και πως αυτά εξαντλούνται στο πλαίσιο της νομιμότητας. Χωρίς να σημαίνει, ωστόσο, πως ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικά σωστό. Υπογραμμίζουν παράλληλα πως οι πολιτικοί πρέπει να κρίνονται για τις θέσεις τους, το έργο τους και τις πολιτικές τους και όχι για το αν στον ελεύθερο χρόνο τους πληρούν τα ηθικά μας πρότυπα και στερεότυπα.

Όλοι μπορούμε να γίνουμε δημόσιο θέαμα

Το συγκεκριμένο βίντεο, όμως, επιβεβαιώνει κάτι πολύ πιο βασικό: Ότι στην εποχή των smartphones και των chats, όλοι είμαστε εκτεθειμένοι στην κρίση και τη διάθεση, τα όρια ή και το ηθικό ανάστημα του καθενός στον περίγυρό μας. Μόλις λίγα δευτερόλεπτα χρειάζονται για να μετατραπεί μια ιδιωτική στιγμή σε δημόσιο ή παγκόσμιο θέαμα. Και όπως διαπιστώσαμε στο πρόσφατο παρελθόν με το video του Al Jazeera, η εικόνα και ο ήχος έχουν πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο από έναν ψίθυρο ή ένα δημοσίευμα. Ιδιαίτερα όταν σε αυτά υπάρχει προσωπική εμπλοκή πολιτικού προσώπου ή αξιωματούχου. Αυτή την πεποίθηση ενισχύουν και οι προ ημερών αποκαλύψεις πρώην συνεργάτη του Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος εξέθεσε στη δημοσιότητα screen shots από ιδιωτικές συνομιλίες που είχε μαζί του. Και ενδεικτική του φόβου που προκαλεί αυτή η έκθεση είναι η αργή αντίδραση που έδειξαν κόμματα και υποψήφιοι, που τοποθετήθηκαν τρία 24ωρα αργότερα, με τη συζήτηση αρχικά να περιορίζεται σε επίπεδο social media.

Τι θα κάναμε στην Κύπρο;

Την ίδια ώρα, εύλογα προκύπτει το ερώτημα για το αν θα υπήρχαν αντιδράσεις στην Κύπρο για αντίστοιχο βίντεο με πρωταγωνιστή πολιτικό. Το πιο πιθανό είναι ότι θα υπήρχαν αντιδράσεις, με την έκταση και την ένταση των αντιδράσεων να εξαρτώνται από διαφορετικές παραμέτρους. Για παράδειγμα, από το αν ο πρωταγωνιστής είναι άνδρας ή γυναίκα. Κάτι που μάλλον έχει να κάνει και με την ευρύτερη πεποίθησή μας για τον ρόλο μιας γυναίκας στην κοινωνία και τον κώδικα συμπεριφοράς που θεωρείται ότι πρέπει να ακολουθεί, σε σύγκριση με έναν άντρα με τον οποίο συνήθως είμαστε πιο ελαστικοί και ανεκτικοί. Αναντίλεκτα, οι γυναίκες κρίνονται πιο αυστηρά και πολύ πιο συχνά στοχοποιούνται με ρητορική μίσους λόγω του φύλου και της έμφασης που αποδίδεται στην εμφάνισή τους. Η κοινή γνώμη ενοχλείται πολύ πιο εύκολα μαζί τους.

Μια άλλη παράμετρος, αφορά τη δυνατότητα της αντίπαλης πλευράς να αναδείξει το ζήτημα και να το συντηρήσει ψηλά στην επικαιρότητα. Εάν δηλαδή διαθέτει κοινωνικό εκτόπισμα, συμμάχους και προσβάσεις σε ΜΜΕ και διαμορφωτές γνώμης.

Εν κατακλείδι, τα επιτρεπόμενα όρια μάλλον βρίσκονται στον πυρήνα της πολιτικής κουλτούρας κάθε χώρας. Είναι και θέμα αντίληψης για τον ρόλο που θέλουμε να διαδραματίζουν οι πολιτικοί και τα πρότυπα που θέλουμε να πληρούν ή να συντηρούν. Σε τελική ανάλυση, κάτι που θεωρείται φυσιολογικό σε μια χώρα μπορεί να θεωρείται οπισθοδρομικό σε μια άλλη.

Toυ Χαράλαμπου Ρωσσίδη – Διευθυντή Επικοινωνίας στη ΓΝΩΡΑ Σύμβουλοι Επικοινωνίας

Το άρθρο φιλοξενήθηκε στο 15ο τεύχος του ΓΝΩΡΑ Confidential.