Τα μέτωπα ήταν πολλά και οι αντεγκλήσεις καθημερινές. Η εγρήγορση, η ταχύτητα και η ακρίβεια είναι τα στοιχεία που απαιτεί το σύγχρονο προεκλογικό περιβάλλον, καθιστώντας ακόμη πιο καθοριστική τη μάχη της Επικοινωνίας, τόσο στο κυνήγι της ψήφου όσο και στο παιγνίδι των εντυπώσεων.

Αυτό που επιβεβαιώθηκε σε άλλη μια αναμέτρηση, είναι ότι οι παραδοσιακές πρακτικές Επικοινωνίας θεωρούνται εκ των ων ουκ άνευ. Οι περιοδείες, οι δημόσιες εκδηλώσεις, οι συγκεντρώσεις σε σπίτια, η προβολή σε έντυπα και διαδικτυακά ΜΜΕ, η χρήση ιστοσελίδας και social media, η λειτουργία εκλογικών επιτελείων, τα call centres, οι διαφημίσεις και οι έντυπες εκδόσεις, αξιοποιούνται από τη συντριπτική πλειοψηφία των επιτελείων. Το ερώτημα που φυσιολογικά ανακύπτει σ’ αυτό το πλαίσιο, είναι αν είδαμε κάτι καινούργιο από πλευράς επικοινωνιακών εργαλείων και πρακτικών.

1.WhatsApp – Viber – Signal

Πλατφόρμες όπως το WhatsApp, το Viber και το Signal, είχαν για πρώτη φορά σημαντικό ρόλο σε επίπεδο Προεδρικών Εκλογών. Τα διάφορα chats και communities λειτούργησαν ως ένα πεδίο άμεσης μετάδοσης μηνυμάτων και διαμοιρασμού περιεχομένου (βίντεο, φωτογραφίες, ηχητικά), κοινοποίησης ειδήσεων και εσωτερικών δημοσκοπήσεων, διάδοσης και αντιμετώπισης ψιθύρων. Αξίζει να σημειωθεί ότι δημιουργήθηκαν ομάδες με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Από πολύ κλειστούς κύκλους συνεργατών και πιο διευρυμένες ομάδες, μέχρι πυρήνες και online κοινότητες που απαριθμούν χιλιάδες μέλη. Το διαφοροποιητικό στοιχείο σε αυτά τα εργαλεία, σε σχέση με τα Social Media, είναι ότι το περιβάλλον τους χαρακτηρίζεται από πλήρη ελευθερία έκφρασης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Δεν υπάρχουν δηλαδή οποιαδήποτε φίλτρα, όπως αυτά που εισήγαγε το Facebook τα τελευταία χρόνια στο κομμάτι της πολιτικής διαφήμισης και των fake news. Πέραν της ταχύτητας στη μετάδοση του μηνύματος, οι πλατφόρμες αυτές προσφέρουν τη δυνατότητα απεύθυνσης σε επιλεγμένα ακροατήρια, είτε ομοιογενή, είτε ετερόκλητα, είτε βάσει δημογραφικών δεδομένων (π.χ. άνδρες / γυναίκες, ηλικιακές ομάδες, επαρχία / περιοχή, ενδιαφέροντα). Στις συγκεκριμένες εφαρμογές πάντως, τα επιτελεία αξιοποίησαν αρκετά την επιλογή των Καναλιών (Channels), στα οποία δεν παρέχεται η δυνατότητα διαλόγου, αλλά μόνο ενημέρωσης.

2.Tik Tok

Για πρώτη φορά είδαμε προεδρικούς υποψήφιους στην πλατφόρμα δημιουργίας και κοινοποίησης βίντεο, Tik-Tok, σε μια προσπάθεια να προσεγγιστούν νεαρότερες ηλικιακές ομάδες. Το Tik Tok είναι τα τελευταία χρόνια το ταχύτερα αναπτυσσόμενο Μέσο Κοινωνικής Δικτύωσης στον κόσμο και σήμερα μετρά περισσότερους από 1 δις. ενεργούς χρήστες, με την πλειοψηφία τους να είναι από τις ηλικιακές ομάδες 10-19 και 20-29. Υπό αυτό το πρίσμα, εάν λάβουμε υπόψη ότι οι σημερινοί 13χρονοι θα έχουν δικαίωμα ψήφου στις επόμενες Προεδρικές, ή αντιστοίχως οι σημερινοί 15χρονοι στις επόμενες Βουλευτικές Εκλογές, τότε μπορούμε να αντιληφθούμε τη δυναμική που αποκτά η συγκεκριμένη πλατφόρμα.

3. Stories / Reels

Σε επίπεδο Facebook και Instagram, παρατηρήθηκε η ευρεία χρήση των stories και των reels. Αντί των συνεχόμενων αναρτήσεων που πολλές φορές κουράζουν, οι υποψήφιοι ανανεώνουν πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας πλέον τα stories τους, με βίντεο και φωτογραφίες από τις δραστηριότητές τους. Αρκετές φορές μάλιστα, κοινοποιούν το περιεχόμενο των υποστηρικτών τους. Γενικότερα από πλευράς περιεχομένου στα social media, τα βίντεο και οι φωτογραφίες ξεκάθαρα κερδίζουν έδαφος έναντι των μακροσκελών κειμένων.

4. Podcasts

Τα podcasts πραγματοποιούν δυναμικό μπάσιμο τον τελευταίο χρόνο και δεν μπορεί να είναι τυχαίο το ότι οι podcasters αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς. Κατ’ επέκταση, δεν θα μπορούσαν να λείψουν από την προεκλογική. Είδαμε αρκετούς υποψηφίους να συμμετέχουν σε podcasts, επιδιώκοντας να απευθυνθούν σε διαφορετικά ακροατήρια (πιο νεαρές ηλικίες και σε κόσμο που δεν παρακολουθεί δελτία ειδήσεων ή τηλεοπτικές πολιτικές εκπομπές). Αποσπάσματα των podcasts χρησιμοποιήθηκαν από τα επιτελεία  και ως διαφημίσεις. Τίθεται, όμως, σε κάποιο βαθμό εν αμφιβόλω η αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου μέσου, κυρίως σε σχέση με το εάν το περιεχόμενό του αποτελεί περισσότερο τροφή για διακωμώδηση και trolling ή αν όντως συνεισφέρει στον πολιτικό διάλογο και κινητοποιεί τους πολίτες να πάνε στην κάλπη. Προφανώς ισχύει ότι και στα παραδοσιακά ΜΜΕ: εξαρτάται από την ποιότητα του περιεχόμενου, τους οικοδεσπότες και τους φιλοξενούμενους.

5. Μετατόπιση διαφημιστικής δαπάνης

Ένα άλλο στοιχείο που έχει ξεχωρίσει σε αυτή την αναμέτρηση, είναι η μείωση της διαφημιστικής δαπάνης στα παραδοσιακά ΜΜΕ (τηλεόραση, εφημερίδες, ραδιόφωνο). Συγκεκριμένα, η διαφημιστική δαπάνη των επιτελείων στα παραδοσιακά ΜΜΕ, ανέρχεται μόλις στο 1/8 σε σύγκριση με τις Προεδρικές του 2018 και τις Βουλευτικές του 2021[1]. Οι εταιρείες Meta (Facebook, Instagram) και Google (google ads), έχουν προσελκύσει το μεγαλύτερο μερίδιο, γεγονός που έχει ήδη πυροδοτήσει αντιδράσεις από πλευράς ΜΜΕ. Σε τρεις τουλάχιστον περιπτώσεις, επικεφαλής δημοσιογραφικών οργανισμών εξέφρασαν δημόσια την αντίδρασή τους με αναρτήσεις τους στους προσωπικούς τους λογαριασμούς στα social media.

Μια εξήγηση για το φαινόμενο, είναι η δυνατότητα στόχευσης ακροατηρίων (βάσει δημογραφικών δεδομένων και ενδιαφερόντων) με συγκεκριμένα μηνύματα, καθώς και η δυνατότητα παρακολούθησης της εκστρατείας σε πραγματικό χρόνο (π.χ. εάν δεν αποδίδει υπάρχει η δυνατότητα να αλλάξει το περιεχόμενο και η στόχευση). Το ερώτημα που τίθεται σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, είναι εάν η πρακτική αυτή καλύπτει όλα τα ακροατήρια του εκλογικού σώματος και ιδιαίτερα αυτά που συγκεντρώνουν περισσότερες πιθανότητες να πάνε στην κάλπη (συνήθως είναι οι μεγαλύτερες ηλικιακά ομάδες).

Εν κατακλείδι και στις πέντε πρακτικές που καταγράφονται πιο πάνω είναι απαραίτητη η σύνδεση με το ίντερνετ, γεγονός που καθιστά ξεκάθαρη την επικράτηση του διαδικτύου. Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι τα νέα εργαλεία σε καμιά περίπτωση δεν εγγυόνται την επιτυχία ή την αποτελεσματικότητα στην προσέγγιση των ψηφοφόρων, ούτε υποκαθιστούν τη σημασία της ανθρώπινης επαφής. Οι παραδοσιακές πρακτικές και οι οργανωτικές ικανότητες παραμένουν εξίσου, εάν όχι και περισσότερο, σημαντικές. Δεν είναι άλλωστε τυχαία η έκκληση που απευθύνουν οι υποψήφιοι από το βήμα των τελικών τους συγκεντρώσεων: «Σε κάθε κοινότητα, σε κάθε γειτονιά, από πόρτα σε πόρτα, να μην χαθεί ούτε μία ψήφος».

[1] https://www.alphanews.live/politics/i-proeklogiki-ton-social-media-posa-xodepsan-ypopsifioi-se-facebook-instagram?fbclid=IwAR3lmF6BVoT-RQ8dFUyWhTAkjUfYKPu85HQynbtxInFp7GGd9FWTTAkv3ls

Toυ Χαράλαμπου Ρωσσίδη – Διευθυντή Επικοινωνίας στη ΓΝΩΡΑ Σύμβουλοι Επικοινωνίας

Το άρθρο φιλοξενήθηκε στο 17ο τεύχος του ΓΝΩΡΑ Confidential.