Τα μέσα επικοινωνίας καθορίζουν τις πολιτικές εξελίξεις κάθε εποχής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της δυνατότητας των μέσων να επηρεάζουν τη ροή της ιστορίας αποτελεί το ντιμπέιτ Νίξον-Κένεντι το 1960, το οποίο ήταν η πρώτη τηλεμαχία στην ιστορία των ΗΠΑ.
Αναλυτές των μέσων και της επικοινωνίας διατυπώνουν την άποψη ότι οι πολίτες που άκουσαν το ντιμπέιτ στο ραδιόφωνο έκλεισαν τις συσκευές τους με την εντύπωση ότι ο Νίξον ήταν καλύτερος ρήτορας, και ως εκ τούτου ο νικητής της αναμέτρησης. Για τα 70 εκατομμύρια Αμερικανών όμως που την παρακολούθησαν στην τηλεόραση, ο απρόσιτος Νίξον δεν μπορούσε με τίποτα να ανταγωνιστεί τον χαρισματικό –και μέχρι εκείνη την ημέρα σχετικά άγνωστο– γερουσιαστή από τη Μασαχουσέτη, ο οποίος λίγους μήνες αργότερα έγινε ο 35ος Πρόεδρος των ΗΠΑ. Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: Ο Κένεντι δέχθηκε να βάλει μακιγιάζ στη διάρκεια του debate, ενώ ο Νίξον αρνήθηκε, με αποτέλεσμα ο πρώτος να κάνει τη διαφορά για όσους παρακολούθησαν τη συζήτηση τηλεοπτικά.

Τα Social Media

Σήμερα, 60 χρόνια μετά, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι αυτά που προσδίδουν καινούργιες πτυχές στο πολιτικό παιχνίδι. Βασική εξέλιξη που επέφεραν αποτελεί η μετατόπιση των «κλειδιών» της επικοινωνίας από τα παραδοσιακά μέσα στους ίδιους τους πολιτικούς οι οποίοι, πλέον, μπορούν να μεταφέρουν τις απόψεις τους άμεσα στους ψηφοφόρους, χωρίς να χρειάζεται πρώτα να περάσουν από τα φίλτρα των ΜΜΕ (βλέπε Donald Trump και Twitter).
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν επίσης τη δυνατότητα να πλασάρουν το ανθρώπινο προφίλ ενός πολιτικού ή υποψηφίου, αφού δίνουν τη δυνατότητα σε κάθε ενδιαφερόμενο να μοιραστεί στιγμές από την προσωπική του ζωή, και φυσικά selfies.
Η παραπάνω εξέλιξη, όμως, μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές επιπτώσεις στο επίπεδο του πολιτικού διαλόγου, υποστηρίζουν ερευνητές της ολλανδικής εφημερίδας De Groene Amsterdammer, του nos.nl, του Pointer και της γερμανικής ΜΚΟ AlgorithmWatch. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησαν με αφορμή τις βουλευτικές εκλογές στην Ολλανδία, οι αλγόριθμοι των ΜΚΔ φαίνεται να ευνοούν τις αναρτήσεις τύπου selfie, εμφανίζοντάς τες πιο ψηλά στο timeline των χρηστών. Αντίθετα αναρτήσεις οι οποίες περιέχουν αρκετό κείμενο ή αποτελούνται αποκλειστικά από κείμενο, στις οποίες μπορεί να παρουσιάζεται για παράδειγμα μια νομοθεσία ή πολιτική θέση, έχουν αισθητά λιγότερες πιθανότητες να εμφανιστούν στις οθόνες των χρηστών.
Συγκεκριμένα, οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα από τους λογαριασμούς 675 χρηστών, με διαφορετικό ιστορικό και ενδιαφέροντα, κατά την προεκλογική περίοδο. Κατηγοριοποιώντας τα είδη περιεχομένου που εμφανίζονται στα ΜΚΔ σε 4 κατηγορίες («πρόσωπα», «φυσικό περιβάλλον», «ζώα» και «κείμενο»), η έρευνα καταδεικνύει ότι οι αναρτήσεις που περιέχουν πρόσωπα (και ειδικότερα γυναικεία πρόσωπα) τείνουν να εμφανίζονται ψηλότερα στο timeline των χρηστών, ενώ αναρτήσεις με κείμενο καταλήγουν στον πάτο των timelines.
Η έρευνα αμφισβητεί τη θέση των Facebook και Instagram, ότι το περιεχόμενο που εμφανίζεται στα timelines των χρηστών είναι αυστηρά προσαρμοσμένο στις προτιμήσεις και τα ενδιαφέροντα του ατόμου (με βάση το ιστορικό αναρτήσεων, likes και αναζητήσεών του). Τα αποτελέσματα της έρευνας συμφωνούν με προηγούμενες μελέτες πάνω στο ζήτημα, που υποστηρίζουν ότι Facebook και Instagram προωθούν συγκεκριμένου είδους αναρτήσεις οι οποίες κάνουν το προϊόν τους πιο ελκυστικό και εύκολο για κατανάλωση.
«Το Facebook εμφανίζει κυρίως στο timeline του ό,τι είναι καλό για τον εαυτό του, όχι για τους χρήστες», αναφέρει ο Nicolas Kayser-Bril, ερευνητής στο AlgorithmWatch. «Δείχνοντας προτίμηση στα πρόσωπα, το Instagram γίνεται μια πιο χαρούμενη πλατφόρμα. Αυτό δημιουργεί προβλήματα στο επίπεδο του πολιτικού διαλόγου. Εάν ένας πολιτικός θέλει να μοιραστεί ένα ουσιαστικό μήνυμα με κείμενο στο Instagram, τότε είναι πιθανό αυτό το μήνυμα να εμφανιστεί σε λιγότερα άτομα απ’ ό,τι αν δημοσιεύσει μια selfie.»
Για όσους θέλουν να χρησιμοποιήσουν τους αλγόριθμους των ΜΚΔ υπέρ τους αλλά και να περάσουν τις πολιτικές τους θέσεις στο κοινό, μια λύση είναι η ανάρτηση φωτογραφιών οι οποίες θα περιέχουν κείμενα ή συνδέσμους προς τις προσωπικές τους ιστοσελίδες στα captions.

Toυ Στέλιου Μαραθοβουνιώτη – Communication Consultant στη ΓΝΩΡΑ Σύμβουλοι Επικοινωνίας

Το άρθρο φιλοξενήθηκε στο 9ο τεύχος του ΓΝΩΡΑ Confidential.